„W miejscu gdzie łączą się drogi…”
Miejscowość Gorzyń to jedno z 26. sołectw w Gminie Międzychód. Gmina Międzychód natomiast jest jedną z czterech gmin Powiatu Międzychodzkiego i jedną z 226 gmin Województwa Wielkopolskiego, leżącą na zachodnim jego krańcu.
Gorzyń jest więc wsią sołecką, pięknie położoną – w Krainie Stu Jezior, w miejscu, gdzie łączą się drogi prowadzące w różne strony świata (na skrzyżowaniu dróg lokalnych do Drezdenka przez Międzychód, do Łowynia i dalej Miedzichowa, z drogą krajową nr 24 prowadzącą z Poznania do Skwierzyny i dalej do Gorzowa, przy linii kolejowej).
W 2015 roku Gorzyń obchodził swoje sześćsetlecie. Pierwsze wzmianki dotyczące wsi – nazwanej wówczas Gorzin- odnotowano w dokumentach z roku 1415. Wieś była własnością rycerską i na przestrzeni wieków stanowiła własność kilku polskich i niemieckich rodzin szlacheckich. Pierwszym znanym właścicielem był Mikołaj czyli Nikiel z Gorzynia, Gorzeński (znamienita rodzina Gorzeńskich herbu Nałęcz– Gorzyń we władaniu tej rodziny był od XV do XVII w.). Na przełomie XVI i XVII w. Gorzeńscy wyzbyli się majątku w Gorzyniu i przenieśli m.in. do kupionego Śmiełowa i Dobrzycy. Następnie majątek przejęła rodzina Bukowieckich i von Schlichtyngowie.
Kolejnymi właścicielami byli Unrugowie – stara szlachecka rodzina niemiecka, która dotarła do Wielkopolski ze Śląska, a z Gorzyniem związana była poprzez dobra międzychodzkie, które w roku 1597 zakupił Krzysztof Unruh. Jego potomkowie rozszerzali swe majątki także na inne miejscowości, część z nich zmieniła nazwisko na Unrug, spolonizowała się i została przyjęta w poczet szlachty polskiej.
Po roku 1630 dziedzicami Gorzynia tytułowali się kolejni potomkowie rodziny Unrug – Jerzy, następnie wdowa po nim – Elżbieta i wreszcie ich syn – Aleksander (1637-68). Na skutek nieznanych bliżej transakcji wieś przeszła następnie w posiadanie międzychodzkiej linii tego rodu i starosty Bogusława von Unrug (1661-1725). W ten oto sposób Gorzyń był własnością Unrugów aż do połowy XVIII wieku.
W połowie XVIII majątek przejęła rodzina von Brause-Brudzewskich, a w latach 1797-1804 – ród von Sydow. W 1804 roku majątek Gorzyń od von Sydowów nabył August Anton von Harlem, który był wysokim pruskim urzędnikiem w Wielkopolsce. Za czasów jego syna – Antona Hansa Heinricha Benignusa, który odziedziczył majątek gorzyński, ród von Halemów otrzymał od króla Prus tytuł barona, zmieniony herb oraz nazwisko „von Harlem- Gorzyn”. Po śmierci Antona, który nie pozostawił po sobie dziedziców, miejscowość przeszła w ręce potomków jego siostry – niemiecka rodzinę szlachecką von Willichów. Na przełomie XIX/XX wieku właścicielem Gorzynia został Curt Willich- starosta powiatu międzychodzkiego. W tym czasie znacząco zmienił się i wypiękniał przypałacowy park, a Gorzyń wielokrotnie nazywany był „wielkopolską szwajcarią”. Po jego śmierci, w roku 1903, gospodarowanie majątkiem liczącym wówczas ok. 932 hektarów, przejęła jego żona Gertruda, znana ze swej dobroczynności oraz pomocy Polakom w trudnych czasach II wojny światowej. To właśnie ona wspierała m.in. międzychodzki szpital i działała w związku kobiet.
Ostatnim właścicielem był Siegismund von Willich (w latach 1852-1945)., który zginął w styczniu 1945 roku w szeregach międzychodzkiego Volksturmu.
Przez wiele lat wieś przechodziła w ręce różnych właścicieli. Po II wojnie światowej Gorzyń miał niebywałe szczęście – najważniejsze dla Gorzynia i jego mieszkańców miejsce – tj. kiedyś dwór oraz gospodarstwo dające pracę od roku 1946 zyskało nowego gospodarza. Początkowo stało się częścią zakładu doświadczalnego Uniwersytetu Poznańskiego , a od 1952r. tworzącej się Akademii Rolniczej. To właśnie te obiekty i ta instytucja tworzyły przez lata strukturę wsi. Dziś gorzyński majątek jest własnością poznańskiego Uniwersytetu Przyrodniczego, gdzie razem z gospodarstwami w Gorzycku i Muchocinie wynosi łącznie 1500ha, na których prowadzi się doświadczenia z zakresu produkcji roślinnej, hodowli zwierząt oraz rybactwa. Pałac jest siedzibą Rolniczego Zakładu Doświadczalnego.
Opracowane na podstawie Wydawnictwa Okolicznościowego
Pana Jacka Kaczmarka z okazji Jubileuszu 600-lecia Gorzynia
Gorzyń 2015
